درآمدی بر حکمرانی هوش مصنوعی

پیش بینی میشود که هوش مصنوعی در بیشتر وظایفی که برای آن تعریف شده است به نیرویی فرا انسانی در این قرن بدل شود. چنین پیشرفتی میتواند فرصتها و مخاطرات زیادی را برای بشریت در پی داشته باشد. به نظر متخصصان مختلف در چند دهه آینده، قابلیتهای مختلف هوش مصنوعی خود را نشان داده و بدین ترتیب به شکل رادیکالی قدرت، ثروت و رفاه موجود را دگرگون میکند. دگرگونی هایی که از نظر دامنه تغییرات با انقلاب صنعتی قابل مقایسه است.

حکمرانی هوش مصنوعی درواقع مطالعه چگونگی مدیریت گذار به سیستمهای هوش مصنوعی پیشرفته با تمرکز بر ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی، نظامی، حکومتی و اخلاقی است. حکمرانی هوش مصنوعی بر نهادها و زمینه هایی که هوش مصنوعی ساخته شده و استفاده می شود، متمرکز است.

 

احتمال نبرد بر سر هوش مصنوعی

با بالا رفتن احتمال وقوع خطر رقابتهای شدید بر سر هوش مصنوعی لازم است که راههای ممکن اجتناب از چنین رقابتهایی اندیشیده شده و یا درصورت وقوع برای خاتمه آن برنامه ریزی کرد. راه حل سیاسی معمول برای مواجهه با مخاطرات سیاسی در جهان معمولاً در افزایش شفافیت از یک طرف و وضع هنجارها، قراردادها و یا امضای توافقنامه ها است که می تواند دوطرفه، چندطرفه و یا در سطح جهانی باشد. هنجارها دربرگیرنده فهم دو طرف درباره رفتارهای غیرقابل پذیرش و واکنشهای تحمیل شده در پاسخ به آن است.

هنجارهای پنهان این مزیت را دارند که بدون رضایت آشکار وضع میشوند، البته در مقابل این ایراد را نیز میتوان بر آنها وارد دانست که میتوانند ظالمانه بوده و اغلب ناکافی باشند. از اشکال اصلی هنجارهای بین المللی، قانون های رایج و مرسوم اند که البته در فقدان دادگاه و مرجع عالی حقوقی بین المللی برای قدرتهای بزرگ موضوعیت چندانی ندارد. همکاریهای بین المللی نیز اغلب با هنجارها شروع شده، به قراردادهای منطقه ای و چندجانبه میانجامد و در نهایت باعث ایجاد و تثبیت نهادها میشود. توافقات دیپلماتیک و قراردادها درصورتی مؤثرند که به خوبی در سطح جزئیات تعریف شده باشند، البته در هر صورت تأثیرگذاری آنها منوط به همکاری همه طرفین است. نهادهایی همانند سازمان تجارت جهانی نوعی از بروکراسی را ایجاد کرده اند که توانایی روشن کردن موارد مبهم را داشته و میتواند مذاکرات آتی را تسهیل کند.

در مقایسه با دیگر حوزه ها به نظر میرسد هوش مصنوعی کمتر پذیرای توافقات بین المللی است. به همین دلیل تنها در شرایطی میتوان بر سر هوش مصنوعی به انجام توافقات بین المللی پرداخت که:

الف) طرفهای درگیر به این نتیجه برسند که از رقابتهای شدید و لجام گسیخته بر سر هوش مصنوعی دچار مخاطرات جدی میشوند و نیز منافع بسیاری در همکاری متقابل قابل تصور است.

ب) چین و غرب بتوانند روابط نسبتاً همکاری جویانه فعلی را به توافقهای جدید بر سر جلوگیری از مسابقات تسلیحاتی و رقابتهای شدید بر سر هوش مصنوعی تسری دهند.

 

تمرکز بر مسئله حکمرانی جهانی مطلوب در نسبت با هوش مصنوعی به دو دلیل است:

1 .اندیشیدن به آنچه که میخواهیم به آن برسیم بسیار ضروری است.

2 .با همفکری درباره بصیرت مشترک میتوان به تسهیل همکاری پرداخت.

در همین راستا ضروری است که به گسترش هر چه بیشتر ابزارهای مؤثر ایجاد ارتباط با همدیگر و منافع بالقوه همکاری مشترک را مرتب گوشزد کنیم و در مقابل خطرات عمیق ناشی از رفتار متخاصمه جویانه را نیز در نظر داشته باشیم. همچنین نیازمند آن هستیم که مطمئن باشیم از نگرانی های متفاوت و جهان بینی های مردم و نخبگان با خبر هستیم.

 

مشروح مطلب را از وبگاه مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی  دریافت کنید و بخوانید.